Makina Mühendisleri Odası( MMO) İstanbul Şubesi, “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması-2024” raporunu yayınladı. Rapora göre, mühendislerin yüzde 26,1’i barınma, beslenme, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. İstanbul’dan ayrılıp farklı bir şehre veya farklı bir ülkeye taşınmak isteyenlerin oranı yüzde 55 iken, 18-31 yaş arası katılımcılarda bu oran yüzde 67,94’a yükseliyor.
Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tarafından ‘Mühendisin Gücü, Geleceğin Gücü’ vizyonuyla mevcut durumu analiz etmek üzere yapılan “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması – 2024” raporu tamamlandı. 1121 çalışan mühendis, 405 emekli, 95 iş arayan mühendis ve 89 mühendislik öğrencisi olmak üzere toplam 1710 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen “İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması – 2024” raporu MMO İstanbul Şubesi’nde düzenlenen bir toplantıyla kamuoyuna duyuruldu.
Raporda şu ifadelere yer verildi:
“ÜNİVERSİTE SAYISININ FAZLALIĞI EĞİTİM SİSTEMİ KALİTESİNE YANSIMAMIŞTIR”
2003–2023 arasında ülkemizde üniversite sayısı 78’den 208’e ulaşmıştır. Bunların 129’u devlet üniversitesi, 75’i vakıf üniversitesi ve 4’ü vakıf meslek yüksekokuludur. Ne var ki üniversite sayısının fazlalığı bugüne kadar yükseköğretim eğitim sistemi kalitesine yansımamıştır. Bugün ülkemizde mühendislik bölümü olan 190 üniversitede, aktif mühendislik bölümü sayısı 2.094’tür. Bazı bölümlerin ise kontenjan olmadığı için açılamaması göz önünde bulundurulması gereken önemli bir durumdur. Pek çok bölümde ise öğretim görevlisi, laboratuvar eksikliği yani üniversite koşullarının sağlanamaması ülkemiz için acı tabloyu ortaya sermektedir.
“MÜHENDİSLERİN YÜZDE 26,1 TEMEL İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAKTA ZORLANIYOR”
Mühendislerin yüzde 26,1’i barınma, beslenme, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. Ülkenin mevcut koşulları; pandemi süreci, deprem ve kesintisiz süren ekonomik kriz ile birlikte emek süreçlerinde yaşanan değişime bağlı olarak mühendislerin de mesleki ve sosyal alanda yaşadığı dönüşümler ivmesini arttırarak devam ediyor. Mühendislik bilimleri ve mesleğinin maruz kaldığı itibarsızlaştırma ve değersizleştirme ile işsizlik ve güvencesizleşme sorunları tüm ciddiyetiyle önümüzdedir. Ankete katılan mühendislerin yüzde 88,7’si mevcut ülke ekonomisini kötü bulduğunu belirtmektedir. Yüzde 26,1’i barınma, beslenme, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta dahi zorlandıklarını ifade etmektedir.
“ADALET VE HUKUK SORUNLARIN BAŞINDA GELİYOR”
Adalet ve hukuk işaret edilen sorunların başında geliyor. Mühendisler ülkemizdeki en önemli sorunu adalet ve hukuk olarak işaretlemektedir. Bu sorun 3 yıldır yapılan tüm anketlerde birinci sıradaki yerini korumaktadır. Eğitim ve ekonomi sorunlarına ise yine 3 yıllık dönem boyunca ikinci ve üçüncü sıralarda yer verildiği görülmektedir.
“DOĞAL AFET GERÇEĞİ UNUTULUYOR MU”
Geçtiğimiz yıl deprem sonrası yaptığımız araştırmamızda en önemli sorunlar başlığında doğal afetler yüzde 61,7 iken bu yıl bu oran yüzde 54,4 olmuştur. Yüzde 7’den fazla bu düşüş bizlere doğal afet gerçeğinin unutulmaya yüz tuttuğunu göstermektedir. Mühendislerin yüzde 96,9’u ülkemizin doğal afet politikasını yeterli bulmadığını yüzde 40,2’si ise buna rağmen olası İstanbul depremi için hazırlık yapmadığını belirtmektedir.
“KATILIMCILARIN YÜZDE 82,2’Sİ EKONOMİK DURUMDAN KAYNAKLA ÜLKE DEĞİŞTİRMEK İSTİYOR”
Ekonomik durum genç mühendisleri ülkeden uzaklaştırıyor. 2022 yılı araştırması hem İstanbul’dan hem ülkeden uzaklaşma isteğinin büyük oranda arttığını göstermekteydi. Bu yükseliş deprem ve yaşanan mekanlara güvensizlikle birlikte daha da artmıştır. İstanbul’dan ayrılıp farklı bir şehre veya farklı bir ülkeye taşınmak isteyenlerin oranı yüzde 55 iken, 18-31 yaş arası katılımcılarda bu oran yüzde 67,94. Katılımcıların yüzde 82,2’si ekonomik durumdan kaynaklı olarak ülke değiştirmek istediklerini belirtmektedir.
“EĞİTİM KALİTESİ DÜŞTÜKÇE MESLEK İTİBARI KAYBOLUYOR”
Eğitim kalitesi düşmeye devam ettikçe meslek itibarı kayboluyor. Mühendislerin yüzde 91,1’i üniversitelerde eğitim alan öğrenci sayısının ihtiyaç fazlası olduğunu belirtirken, yüzde 75,8’i ise üniversitelerde verilen eğitim kalitesinin düşük olduğunu belirtmiştir. Mühendislerin yüzde 78’i son 10 yılda meslek itibarının azaldığını belirtmiştir. Geçtiğimiz yıla göre yüzde 5 daha fazla olan bu oran, mesleğin itibarının her geçen gün azaldığını göstermektedir.
“SGK TEK TARAFLI FESİHİ GERİ ALSIN”
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı arasında, mühendis, mimar ve şehir plancılarının ücretli çalıştıkları sektörlerde kayıt dışı istihdamı önleme amacıyla 31 Temmuz 2012 tarihinde imzalanan ‘SGK ile TMMOB Arasında İşbirliği Protokolü’, SGK tarafından 9 Haziran 2017 tarihinde tek taraflı olarak feshedildi. Meslektaşlarımızın yüzde 80’den fazlası SGK bünyesinde çalışmakta; çalışma yaşamları ve ücretleri bu protokolden birebir etkilenmektedir. Mühendislerin yüzde 83,97’si TMMOB ile SGK arasında mühendislik asgari ücreti protokolü yapılmasını istemektedir.
“YÜZDE 71,9’U YOKSULLUK SINIRI OLAN 47 BİN 900 TL’DEN DAHA DÜŞÜK ÜCRET ALMAKTADIR”
Katılanların sadece yüzde 36,1’i tamamen mesleğiyle bağlantılı işlerde çalıştıklarını belirtmişlerdir. Mühendislerin yaklaşık olarak yüzde 71,9’u yoksulluk sınırı olan 47.009 TL’den daha düşük ücret almaktadır. Yaş gruplarına göre son 1 yılda gelir değişimi incelendiğinde 18-50 yaş arası grupta katılımcıların yüzde 58,96’sının (2023 – yüzde 48,83) gelirlerinde resmi enflasyona karşı azalma olduğunu belirtilirken bu oranın 50 yaş üstü katılımcılarda yüzde 67,28 olduğu görülmektedir.
“BARINMA DA SORUN TRAFİK DE”
2022 yılında kira ile ilgili sorunlar yüzde 16 oranıyla nispeten alt sıralarda yer alırken, bu yıl barınma sorunu nedeniyle şehri terk etme motivasyonu yüzde 30’a yaklaşmıştır. Araştırmamıza geçen yıl eklediğimiz doğal afetler nedeniyle şehir değiştirme isteği ise bir sıra gerileyerek, trafik sorununun ardından yüzde 51,8 ile üçüncü sırada yer almıştır. Mühendislik kontenjanlarında 2019’dan bu yana düşüş devam etmesine rağmen, mühendislik eğitiminde ihtiyacın çok üzerinde öğrenci olduğunu belirtenlerin oranı artarak yüzde 71,4’e ulaşmıştır. Aldıkları eğitimin kalitesiz ve yetersiz bir eğitim olduğunu belirtenlerin oranı da yüzde 75,8’e ulaşarak artışını sürdürmektedir . Bunlara paralel olarak da mesleğin itibarının ciddi anlamda azaldığını vurgulayanların oranı yüzde 44,4’lere çıkmıştır.
“EMEKLİLER ÇALIŞMAYA DEVAM EDİYOR”
Emekli mühendislerin sadece yüzde 3,7’si emekli maaşı ile geçinebildiğini belirtirken, yüzde 96,3’ü emekli maaşı ile geçinmekte zorluk yaşadığını belirtmektedir. Emekli mühendislerin yüzde 79,8’i emekli olduktan sonra da değişen sürelerde çalışma hayatına devam etmiştir. İş arama süresi cinsiyete göre incelendiğinde erkeklerin yüzde 32,05’i, kadınların ise yüzde 40’ı 12 aydan daha uzun süredir iş aramaktadır. 6 aydan daha uzun süre iş arayanların oranı yüzde 48,4’tür. Kadın mühendisler iş ve aile yaşamını birlikte yürütmekte zorlanıyor.
“KADIN MÜHENDİSLERİN YÜZDE 55’TEN FAZLASI CİNSİYET AYRIMCILIĞI VE CİNSİYETE DAYALI ÖN YARGILARA MARUZ KALIYOR”
Ankete katılan kadın mühendislerin yüzde 55’ten fazlası iş yerlerinde cinsiyet ayrımcılığı ve cinsiyete dayalı önyargılara maruz kaldıklarını belirtmekte, ancak yüzde 30’u problem yaşamadığını vurgulamaktadır. Yüzde 87,7’si ise iş yaşamı ve aile yaşamını birlikte yürütmekte zorlandıklarını belirtmektedir. Cinsiyet eşitsizliği iş yerinde yükselme fırsatları ve terfi konusunda da yaşanmakta, bu oran kadın mühendisler söz konusu olduğunda yüzde 88,7’ye ulaşmaktadır.”
